वर्षौंदेखि जोगबनीबाट बिनारोकटोक उपभोक्ताले दैनिक उपभोग्य सामग्री खरिद गरेर ल्याउने गरेको तर महानगर प्रमुख कोइरालाले त्यो परम्परा तोडेर भन्सार तिर्न लगाएको र खाद्य सामग्री महँगो मूल्यमा विराटनगरमा खरिद गर्न बाध्य बनाएको भन्दै महानगरवासी विरोधमा थिए । कांग्रेसका मोरङ उपसभापतिसमेत रहेका महानगर प्रमुख कोइरालाको पार्टी पंक्तिबाट पनि विरोध हुन थालेपछि रानी नाका सहज बनाउँदै लगिएको हो ।

विराटनगरसँग टाँसिएको बजारभन्दा यति धेरै मूल्यमा फरक रहेकाले महानगरवासी विरोधमा उत्रेको स्थानीय रामप्रसाद खतिवडाले बताए । ‘सीमामा वर्षौंदेखि बसोबास गर्दै आएका स्थानीयले सधैं सीमावर्ती बजारबाट सस्तोमा खरिद गर्दै आएकाले यति धेरै चर्को महँगो मूल्यमा खरिद गरेर खाँदैनन्,’ उनले भने, ‘त्यसैले सरकारले बजार मूल्यमा सामञ्जस्य नल्याएसम्म सीमामा बसोबास गर्नेलाई सीमावर्ती बजारबाट सामान किनेर ल्याउन नदिने काम गाह्रो नै हुन्छ ।’

भन्सार तिरेर सबै खाले सामान ल्याउन दिने हो भने विराटनगरभन्दा जोगबनीबाटै ल्याउँदा सस्तो पर्ने स्थानीय युवती मनीषा चौधरीको अनुभव छ । ‘सीमामा सर्वसाधारण उपभोक्तालाई दुःख दिएर राजस्व बढ्दैन, सेटिङ मिलाएर दिनरात हुने तस्करी रोक्नुपर्छ,’ चौधरीले भनिन्, ‘विराटनगरको खुला बजारमा पसलपिच्छे व्यापारीहरूले सामानको मनपरी मूल्य राख्छन्, भ्याट बिल माग्यो भने हच्किन्छन्, कालाबजारीको योभन्दा ठूलो उदाहरण के पो हुन सक्छ ?’

भन्सार नाकामा भएको कडाइले आफूहरूको व्यापार ५ प्रतिशतमा झरेको जोगबनीका किराना पसल सञ्चालक सञ्जित साहले बताए । ‘जोगबनी बजारमा नेपाली रुपैयाँमै कारोबार भइरहेकोबाट पनि नेपाली ग्राहकमै यो बजार निर्भर रहेको प्रस्ट छ,’ उनले भने, ‘नेपाली ग्राहक आउन रोकिएपछि बजार शून्य हुनु स्वाभाविक हो । तर अब फेरि केही सहज हुन थालेकाले विराटनगरका ग्राहक आउन सुरु भइसकेको छ ।’ जोगबनीमा काठमाडौं, पोखरा, धनकुटालगायत ठाउँबाट आउने ग्राहक भन्सारमा भएको कडाइले रोकिएको हुँदा पुनः व्यापार बढ्न समय लाग्ने उनको भनाइ छ ।

कपडाको खुद्रा व्यापार ठप्प भएको तर थोक व्यापार बढेको जोगबनीका कपडा व्यवसायी विजय अग्रवालले जनाए । ‘भन्सारमा कडाइ भएदेखि दिनको एक हजारभन्दा बढी साडी र सोही अनुपातमा अन्य कपडाको अर्डर फोनमै आउन थालेकाले पहिलेभन्दा अहिले नै राम्रो व्यापार भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘यति लामो खुला सीमा नाका रहेकाले कहीँ न कहीँबाट तस्करहरूले व्यापारीहरूले गरेको अर्डर लगिहाल्छ । त्यसैले व्यापारमा कुनै समस्या छैन ।’

जोगबनी बजार अहिले पहिलेको भन्दा सुनसान भएको तर हरेक क्षेत्रको थोक व्यापार बढेको उनले सुनाए । ‘रानी भन्सारमा सरकारले कडाइ गरेर हुन्छ, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट एक क्विन्टल सुन आउने देशमा भन्सार तिरेर कसैले व्यापार गर्न सक्छ,’ उनले भने, ‘नेपाली व्यापारीहरूले भन्सार तिरेर स्टक मात्रै म्यानेज गर्ने हो, बाँकी त तस्करीको नै सामान त बेच्ने हो नि ।’

जोगबनी बजारका करिब ५० प्रतिशत व्यापारी र कामदार नेपालकै रहेको कपडा व्यापारी सञ्जय अग्रवाल बताउँछन् । ‘उनीहरू बिहान आउँछन्, राति घर फर्कन्छन्, कमाएर पनि नेपालमै ल्याउँछन्,’ उनले भने, ‘जोगबनी बजारबाट उपभोक्तालाई मात्र नभएर नेपाली व्यापारी र श्रमिकसँगै सरकारलाई पनि फाइदा छ ।’

यता भन्सार नाकामा कडाइ भएदेखि विराटनगर बजारमा १५ देखि २० प्रतिशत व्यापार बढेको व्यवसायीको भनाइ छ । भन्सार नाकामा कडाइ भएदेखि व्यापारमा सुधार भएको भाटभटेनी सुपरमार्केट विराटनगरका म्यानेजर परशुराम तिम्सिनाले जनाए । ‘नाकामा कडाइ भएदेखि भाटभटेनीमा मात्रै नभई समग्र विराटनगर बजारको नै व्यापार बढेको छ,’ उनले भने, ‘समग्रमा १५ प्रतिशतसम्म बजार बढेको हो ।’

भन्सार नाकामा कडाइ भएपछि विराटनगरका व्यापारीहरूले मूल्य बढाएर उपभोक्ता ठगिरहेको गुनासो बढेपछि जिल्ला प्रशासन मोरङको अगुवाइमा विराटनगर महानगर, खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण र वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण कार्यालयले शुक्रबारदेखि बजार अनुगमन सुरु गरेका छन् । अनुगमन टोलीले भाटभटेनी र सेन्ट्रल मलमा अनुगमन गर्ने क्रममा उचित मूल्यमा गुणस्तरी सामान सहज तरिकाले सेवाग्राहीलाई बिक्री गर्न निर्देशन दिएको छ ।